زگیل تناسلی یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در جهان است؛ به این معنی  که از راه ارتباط جنسی منتقل می‌شود. این ضایعه پوستی در اثر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود و معمولاً به شکل برجستگی‌های کوچک، نرم و گوشتی در ناحیه تناسلی، اطراف مقعد و ناحیه حلق و گلو بروز پیدا می‌کند.

ناگفته نماند که بسیاری از افراد مبتلا بدون این‌که بدانند به HPV آلوده می‌شوند زیرا این امکان وجود دارد که هیچ علائمی نداشته باشند. اما در برخی موارد، این ویروس به بروز زگیل‌های قابل مشاهده روی بدن منجر می‌شود که هم از نظر ظاهری آزار دهنده‌اند و هم باعث نگرانی فرد مبتلا می‌شوند.

در این مقاله به زبان ساده اما علمی توضیح می‌دهیم که زگیل تناسلی چیست، چگونه منتقل می‌شود، چه علائمی دارد و چطور می‌توان آن را تشخیص داد و درمان کرد.

زگیل تناسلی چیست؟

همان‌طور که در مقدمه اشاره کردیم، زگیل تناسلی یا به انگلیسی Genital Wart یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که با ارتباط جنسی منتقل می‌شود. (STI)  این عفونت به شکل ضایعه‌ای نرم و گوشتی پدیدار می‌شود که ممکن است شکل‌های مختلفی داشته باشد:

• در بعضی افراد به صورت ضایعات صاف یا برجسته کوچک، گوشتی یا خاکستری‌رنگ
• در بعضی افراد به شکل گل‌کلمی یا خوشه‌ای در ناحیه‌ی تناسلی

زگیل تناسلی در زنان معمولاً در این نواحی از بدن دیده می‌شود:

• فرج (لبه‌‌های قسمت تناسلی)
• واژن
• دهانه رحم (سرویکس)
• اطراف یا داخل مقعد

این زگیل‌ها در مردان ممکن است در اندام‌های زیر ظاهر شوند:

• آلت تناسلی
• بیضه‌ها
• اطراف مقعد
• در برخی موارد روی ران‌ها یا ناحیه شرمگاهی

زگیل های تناسلی معمولا بدون دردند، اما گاهی باعث خارش، سوزش یا ایجاد احساس ناراحتی در زمان رابطه جنسی می‌شوند.

عامل ایجاد زگیل تناسلی چیست؟

علت اصلی ایجاد زگیل تناسلی، ویروس پاپیلومای انسانی (Human Papillomavirus) است که به اختصار به آن HPV می‌گویند. این ویروس بیش از ۲۰۰ نوع مختلف دارد که از بین آن‌ها، حدود ۴۰ نوع از راه تماس جنسی منتقل می‌شوند.

زگیل تناسلی در بیشتر موارد توسط سویه ۶ و ۱۱ HPV ایجاد می‌شود؛ این دو سویه جزو انواع کم‌خطر (Low-Risk) این ویروسند  و برخلاف سویه‌های ۱۶ و ۱۸ اچ‌پی‌وی معمولاً باعث ایجاد سرطان نمی‌شوند.

شایع‌ترین روش‌های انتقال HPV عبارتند از:

1. تماس مستقیم پوست با پوست در زمان رابطه جنسی (واژینال، مقعدی یا دهانی)، حتی اگر دخول کامل اتفاق نیافتد.
2. انتقال از فرد بدون علامت؛ ممکن است فردی ناقل ویروس باشد اما بر روی بدنش زگیل دیده نشود.
3. در موارد نادر، انتقال از مادر به نوزاد موقع زایمان طبیعی.

بنابراین، توصیه می‌شود که در زمان ارتباط جنسی حتماً از کاندوم استفاده شود؛ هرچند که کاندوم از انتقال این ویروس به‌طور کامل جلوگیری نمی‌کند اما خطر ابتلا به آن را کاهش می‌دهد.

از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم؟

متاسفانه نشانه‌های زگیل تناسلی پس از ابتلا به HPV در فرد مبتلا بروز پیدا نمی‌کند و معمولاً چند هفته تا بروز علائم طول می‌کشد. در صورتی که علائم در فرد مبتلا قابل‌‌مشاهده باشند، باید دنبال نشانه‌های زیر بگردیم:

• وجود برجستگی‌های نرم و مرطوب در ناحیه تناسلی
• احساس خارش یا سوزش
• خون‌ریزی خفیف در زمان رابطه جنسی
• افزایش ترشحات واژن در زنان

با این وجود، تشخیص قطعی فقط با معاینه پزشک متخصص زنان یا پوست انجام می‌شود. معمولاً پزشک با مشاهده ظاهر ضایعات می‌تواند نوع زگیل را تشخیص بدهد و در صورت لزوم، از بیمار درخواست انجام آزمایش‌های تکمیلی کند.

آشنایی با انواع زگیل تناسلی

انواع زگیل تناسلی ممکن است از نظر شکل و محل بروز متفاوت باشند. به‌طور کلی، انواع زگیل تناسلی را می‌توان به چند نوع تقسیم کرد:

۱. زگیل‌های خارجی کم‌خطر (Low-Risk External Genital Warts)

 شایع‌ترین نوع زگیل‌ها که معمولاً ناشی از انواع 6 و 11 HPV هستند، به‌ندرت سرطانی می‌شوند اما ظاهر ناخوشایندی دارند و احتمال عود آن‌ها وجود دارد.

نوع زگیل	محل بروز	ویژگی ظاهری	سطح خطر
زگیل‌های گل‌کلمی (Cauliflower-like)	اطراف واژن، مقعد، آلت تناسلی، فرج	خوشه‌ای، نرم، مرطوب و مشابه گل‌کلم	کم‌خطر (HPV 6, 11)
زگیل‌های برجسته (Raised)	روی آلت، لبه‌های واژن، اطراف مقعد	برجسته، نرم، همرنگ پوست یا خاکستری	کم‌خطر (HPV 6, 11)
زگیل‌های منفرد یا کوچک (Papular)	روی نواحی خشک پوست تناسلی	برجستگی‌های کوچک و هم‌رنگ پوست	کم‌خطر (HPV 6, 11)

۲. زگیل‌های داخلی یا مخاطی (Mucosal / Intraepithelial Warts )

این نوع زگیل‌ها در نواحی داخلی دستگاه تناسلی ایجاد می‌شوند، ممکن است با چشم غیرمسلح دیده نشوند و در بیشتر موارد توسط انواع کم‌خطر ایجاد می‌شوند، اما برخی از انواع پرخطر (مثل ۱۶ و ۱۸) نیز ممکن است ضایعات مشابهی در دهانه رحم یا کانال مقعد ایجاد کنند که نیازمند پیگیری دقیقند.

نوع زگیل	محل بروز	ویژگی ظاهری	سطح خطر
زگیل‌های مسطح (Flat Warts)	داخل واژن یا روی دهانه رحم	سطح صاف، به رنگ صورتی یا خاکستری روشن	کم‌خطر یا گاهی پرخطر (HPV 6, 11, 16, 18)
زگیل‌های درون‌کانالی (Intra-vaginal / Intra-anal)	داخل واژن یا کانال مقعد	غیرقابل مشاهده، قابل‌تشخیص فقط با کولپوسکوپی	در بیشتر موارد کم‌خطر؛ در موارد نادر پرخطر (HPV 6, 11, 16, 18)

۳. زگیل‌های پرخطر و شبه‌زگیل‌های پیش‌سرطانی (High-Risk Lesions)

در برخی بیماران، به‌ویژه زنان، انواع پرخطر HPV (به‌ویژه نوع ۱۶ و ۱۸) ممکن است ضایعاتی شبیه به زگیل‌های معمولی ایجاد کنند که این دسته از انواع زگیل تناسلی از نظر بافتی پیش‌سرطانی (Dysplastic) محسوب می‌شوند.

این ضایعات با پاپ‌اسمیر یا بیوپسی قابل تشخیصند و معمولاً در مراحل اولیه علائمی ندارند.

نوع زگیل	محل بروز	ویژگی ظاهری	سطح خطر
Condyloma Plana (زگیل مسطح پیش‌سرطانی)	دهانه رحم، واژن	صاف و نازک، گاهی رنگ پوست یا صورتی روشن	پرخطر (HPV 16, 18, 31, 33)
High-grade Squamous Intraepithelial Lesion (HSIL)	دهانه رحم، کانال مقعد	ضایعه درون بافتی با تغییرات سلولی شدید	بسیار پرخطر – احتمال پیشرفت به سرطان (HPV 16, 18)
Bowenoid Papulosis	نواحی تناسلی مردان و زنان	لکه‌های قرمز یا قهوه‌ای صاف	پرخطر (HPV 16, 18)

علائم زگیل تناسلی چیست؟

زگیل‌های تناسلی معمولاً بدون دردند و ممکن است خودبه‌خود ظرف چند ماه تا دو سال از بین بروند. با این وجود، ویروس در بدن باقی می‌ماند و می‌تواند دوباره فعال شود. به‌طور کلی، علائم زگیل تناسلی شامل موارد زیر است:

• برجستگی‌های کوچک یا خوشه‌ای بر روی پوست ناحیه تناسلی   و اطراف آن
• رنگ پوست طبیعی یا کمی صورتی، خاکستری یا قهوه‌ای
• خارش یا احساس سوزش
• در برخی موارد بروز درد در زمان ادرار یا رابطه جنسی
• در زنان، افزایش ترشحات واژن یا لکه‌بینی بعد از رابطه

تشخیص زگیل‌های تناسلی به چه شکل انجام می‌شود؟

تشخیص زگیل تناسلی با معاینه فیزیکی توسط پزشک زنان یا اورولوژیست انجام می‌شود. با این وجود، ممکن است پزشک برای اطمینان بیشتر از روش‌های زیر استفاده کند:

1. مشاهده مستقیم ضایعه: پزشک با معاینه ناحیه تناسلی یا مقعد، زگیل را تشخیص می‌دهد.
2. استفاده از محلول اسید استیک: برای مشاهده ضایعات نامرئی؛ زگیل‌ها بعد از تماس با محلول سفید می‌شوند.
3. آزمایش HPV DNA: برای تشخیص نوع ویروس در موارد مشکوک (به‌ویژه در زنان) استفاده می‌شود.
   
   
4. کولپوسکوپی (Colposcopy): بررسی دقیق دهانه رحم با کولپوسکپ در زنان دارای زگیل یا نتیجه پاپ‌اسمیر غیرطبیعی.
5. نمونه‌برداری: در مواردی که ضایعه غیرمعمول یا مشکوک به سرطان باشد، نمونه‌برداری انجام می‌شود.

اگر مشکوک به علائم بالا هستید، توصیه می‌کنیم که هر چه سریع‌تر برای دریافت نوبت مشاوره پزشک HPV اقدام کنید.

روش‌های درمان زگیل تناسلی

در حال حاضر، هیچ درمان قطعی برای حذف کامل ویروس HPV از بدن وجود ندارد، با این وجود می‌توان زگیل‌ها را با استفاده از روش‌های دارویی یا فیزیکی از بین برد. معمولاً درمان زگیل‌های تناسلی بر اساس اندازه، تعداد و محل قرارگیری‌ آن‌ها انتخاب می‌شود.

۱. درمان دارویی (موضعی) زگیل‌های تناسلی

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، این امکان وجود دارد که زگیل‌های تناسلی خودبه‌خود توسط سیستم ایمنی بدن از بین بروند. با این حال، در بعضی موارد ممکن است که تکثیر پیدا کنند یا بزرگ شوند و باعث ایجاد ناراحتی در فرد مبتلا شوند.

به‌طور کلی، درمان زگیل تناسلی می‌تواند از انتشار عفونت جلوگیری کند. معمولا پزشکان برای درمان زگیل‌های تناسلی کوچک و سطحی از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

1. پودوفیلوتوکسین (Podofilox 0.5%): محلول موضعی که سه روز در هفته بر روی زگیل مالیده می‌شود که البته این نوع درمان برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.
2. ایمی‌کیمود (Imiquimod 5%): کرمی که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند تا ویروس را سرکوب کند و معمولا سه بار در هفته قبل از خواب استفاده می‌شود (تا ۱۶ هفته).
3. سینکاتچین (Sinecatechins 10-15%): پمادی گیاهی ساخته‌شده از عصاره چای سبز که سه بار در روز استفاده می‌شود و تا ۱۶ هفته استفاده از آن باید ادامه پیدا کند.

۲. درمان کلینیکی (زیر نظر پزشک) زگیل‌های تناسلی

1. کرایوتراپی (Cryotherapy): درمان زگیل‌های تناسلی با منجمد کردن با نیتروژن مایع؛ یکی از روش‌های موثر و بی‌خطر.
2. اسید تری‌کلرواستیک (TCA  50–90%):  پزشک با دقت محلول را روی زگیل می‌زند تا سلول‌های آلوده از بین بروند.
   
   
3. الکتروکوتر و لیزر (Electrocautery / CO₂ Laser): سوزاندن یا تبخیر زگیل‌ها با جریان برق یا لیزر که معمولاً برای زگیل‌های بزرگ‌تر یا مقاوم‌تر به‌کار می‌رود.
4. جراحی یا برش (Surgical Excision): در موارد نادر که زگیل‌ها گسترده یا بسیار بزرگ باشند، با عمل جراحی کوچک برداشته می‌شوند.

برای زنان باردار معمولاً از روش‌های ایمن مثل کرایوتراپی یا اسید تری‌کلرواستیک استفاده می‌شود و درمان‌های دارویی برای این افراد ممنوع است.

روش‌های کنترل و پیشگیری از زگیل تناسلی

طبق داده‌های فعلی، هم‌اکنون درمان قطعی برای از بین بردن HPV وجود ندارد، اما در بیشتر افراد، سیستم ایمنی بدن طی چند ماه تا دو سال ویروس را سرکوب می‌کند. با این وجود، اقدام‌هایی وجود دارند که به پیشگیری و کنترل این عفونت کمک می‌کند:

• تقویت سیستم ایمنی بدن با تغذیه سالم، خواب کافی و ترک سیگار
• پرهیز از رابطه جنسی در زمان فعال بودن زگیل‌ها
• درمان هم‌زمان هرگونه عفونت دیگر (مثل قارچ یا باکتری)
• تزریق واکسن HPV برای پیشگیری از انواع پرخطر و کم‌خطر ویروس

واکسن چهارگانه‌ گارداسیل (Gardasil 4) یا نه‌گانه (Gardasil 9) از بدن در برابر انواع ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸ و چند نوع دیگر محافظت می‌کند. تزریق این واکسن برای دختران و پسران از ۹ تا ۲۶ سالگی توصیه می‌شود.

بیماری‌های مشابه با زگیل‌های تناسلی

گاهی بعضی بیماری‌ها یا ضایعات پوستی ممکن است در ظاهر شبیه زگیل تناسلی باشند و باعث نگرانی فرد شوند، اما از نظر علت و درمان متفاوت باشند.

در واقع، تشخیص زگیل تناسلی فقط با مشاهده ظاهری ممکن نیست و باید توسط پزشک متخصص انجام شود. در ادامه مهم‌ترین بیماری‌هایی را که ممکن است با زگیل تناسلی اشتباه گرفته شوند، بررسی می‌کنیم:

۱. تبخال تناسلی (Genital Herpes)

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی است که بعضی اوقات با زگیل تناسلی اشتباه گرفته می‌شود. تبخال تناسلی در اثر ویروس HSV ایجاد می‌شود و معمولاً به‌صورت تاول‌های کوچک، دردناک و پر از مایع ظاهر می‌شود که بعد از چند روز پوسته‌پوسته می‌شوند.

این در حالی است که زگیل تناسلی معمولاً برجسته، خشک و بدون درد است و در ظاهر شبیه گل‌کلم به نظر می‌رسد.

۲. اسکین‌تگ یا زائده پوستی (Skin Tag)

اسکین‌تگ زائده‌ای نرم و کوچک از جنس پوست است که ممکن است در نواحی مرطوب بدن مثل کشاله ران یا اطراف آلت ظاهر شود.

اسکین‌تگ‌ها کاملاً بی‌خطر و غیرعفونی هستند، در حالی‌که زگیل تناسلی ناشی از عفونت ویروسی HPV است و قابلیت انتقال دارد. رنگ این زائده‌های پوستی معمولاً هم‌رنگ پوست است و به‌آرامی رشد می‌کنند.

2. جوش یا فولیکولیت (Folliculitis)

گاهی التهاب فولیکول‌های مو یا عفونت سطحی پوست باعث ایجاد جوش‌های قرمز و برجسته در ناحیه تناسلی می‌شود.

برخلاف زگیل تناسلی، جوش‌ها معمولاً دردناک یا حساس به لمسند و طی چند روز با رعایت بهداشت یا درمان آنتی‌بیوتیکی برطرف می‌شوند.

3. ضایعات ناشی از سیفلیس ثانویه (Condyloma Lata)

در بیماری سیفلیس (نوعی عفونت باکتریایی که از راه ارتباط جنسی منتقل می‌شود)، ضایعاتی به نام کندیلوما لاتا ایجاد می‌شوند که ممکن است از نظر ظاهری شبیه زگیل تناسلی باشند.

با این وجود، این ضایعات مسطح، مرطوب و بسیار عفونی هستند و با درمان آنتی‌بیوتیکی (پنی‌سیلین) برطرف می‌شوند و تشخیص قطعی‌شان فقط با آزمایش خون امکان‌پذیر است.

جمع‌بندی

همان‌طور که اشاره کردیم زگیل تناسلی یکی از شایع‌ترین عفونت‌های جنسی است که توسط ویروس HPV ایجاد می‌شود و سالانه هزاران نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا می‌شوند.

این بیماری ممکن است بدون علامت باشد یا به صورت برجستگی‌های کوچک و نرم در ناحیه تناسلی ظاهر شود.
 تشخیص این بیماری ساده است، اما درمان آن باید زیر نظر پزشک باشد.

اگر در ناحیه تناسلی خود برجستگی یا ضایعه‌ای غیرمعمول مشاهده کردید، بدون نگرانی به پزشک متخصص مراجعه کنید و حتماً شریک جنسی خود را از این موضوع مطلع کنید. تشخیص زودهنگام همیشه بهترین راه برای درمان موثر و جلوگیری از عوارض است.

سوالات متداول

• آیا زگیل تناسلی خطرناک است؟ زگیل تناسلی در بیشتر موارد خطرناک نیست و توسط ویروس‌های کم‌خطر HPV (نوع ۶ و ۱۱) ایجاد می‌شود. اما در موارد نادر، بعضی از انواع پرخطر ویروس (مثل ۱۶ و ۱۸) ممکن است باعث تغییرات سلولی و در نهایت سرطان دهانه رحم یا مقعد شوند.
• درمان زگیل تناسلی چه مدت طول می‌کشد؟ هیچ درمانی برای حذف کامل ویروس HPV از بدن وجود ندارد، اما زگیل‌ها را می‌توان با روش‌های مختلف از بین برد. در بسیاری از افراد، سیستم ایمنی بدن ویروس را کنترل و از بدن حذف می‌کند.
•  آیا امکان دارد زگیل تناسلی خودبه‌خود از بین برود؟ بله، در بعضی از افراد زگیل‌ها ممکن است خودبه‌خود طی چند ماه از بین بروند. با این وجود، توصیه می‌شود درمان و پیگیری پزشکی انجام شود.
• بهترین روش پیشگیری از زگیل تناسلی چیست؟ موثرترین روش، تزریق واکسن HPV است که از ابتلا به انواع مختلفی از این ویروس جلوگیری می‌کند.

IR-1127-ABD-4407-AS