متاسفانه بسیاری از بیماری‌های زنان، از جمله سرطان دهانه رحم، در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند. در چنین شرایطی، تنها راه شناسایی زودهنگام آن‌ها انجام آزمایش‌های غربالگری است. یکی از مهم‌ترین این آزمایش‌ها، تست پاپ‌اسمیر (به انگلیسی Pap Smear ) است که سال‌هاست به‌عنوان یک آزمایش موثر در پیشگیری و تشخیص زودرس سرطان دهانه رحم در سراسر دنیا شناخته می‌شود.

اگر تا به‌حال درباره تست پاپ‌اسمیر چیزی نشنیده‌اید یا نمی‌دانید چرا پزشکان تاکید دارند زنان باید آن را به‌طور منظم انجام بدهند، در این مقاله به زبان ساده توضیح می‌دهیم که پا‌پ اسمیر چیست، چه‌چیزی را تشخیص می‌دهد، هر چندوقت یک‌بار باید انجام شود و چگونه می‌توان برای آن آماده شد.

آزمایش پاپ‌اسمیر چیست؟

پاپ اسمیر، آزمایش سلول‌شناسی دهانه رحم، نوعی تست غربالگری است که برای بررسی وضعیت سلول‌های دهانه رحم (قسمت پایینی رحم) انجام می‌شود. هدف از انجام این آزمایش، شناسایی هرگونه تغییر غیرطبیعی در سلول‌هایی است که در صورت عدم درمان، می‌تواند به سرطان دهانه رحم منجر شود.

طی انجام آزمایش پاپ‌اسمیر، پزشک با استفاده از وسیله‌ای به نام اسپکولوم (وسیله‌ای فلزی یا پلاستیکی برای باز نگه داشتن واژن)، سلول‌هایی را از سطح دهانه رحم نمونه‌برداری می‌کند، سپس این سلول‌ها در آزمایشگاه بررسی می‌شوند تا مشخص شود که طبیعی هستند یا نشانه‌هایی از التهاب، عفونت یا تغییرات پیش‌سرطانی در آن‌ها دیده می‌شود.

پاپ‌اسمیر ممکن است همراه با تست HPV انجام شود تا وجود ویروس پاپیلومای انسانی، که یکی از دلایل اصلی سرطان دهانه رحم است، نیز بررسی شود. در این صورت، به آن تست هم‌زمان یا Co-testing گفته می‌شود.

تست پاپ‌اسمیر چه‌چیزی را تشخیص می‌دهد؟

هدف اصلی از انجام پاپ‌اسمیر تشخیص زودهنگام تغییرات سلولی است. این تغییرات می‌توانند نتیجه عفونت، التهاب، یا عفونت با HPV باشند. مواردی که پزشکان در این تست به دنبال آن هستند عبارتند از:

• وجود سرطان دهانه رحم
• بررسی سلول‌های بالقوه پیش‌سرطانی در دهانه رحم
• بررسی زگیل تناسلی ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
• بررسی عفونت‌های شایع مقاربتی (STI)

به زبان ساده، پاپ‌اسمیر به پزشک نشان می‌دهد که آیا سلول‌های دهانه رحم طبیعی‌اند یا دچار تغییر شده‌اند. اگر این تغییرات به موقع شناسایی شوند، با درمان‌های ساده می‌توان از سرطانی شدن آن‌ها جلوگیری کرد.

علاوه بر این، در بعضی موارد عفونت‌های قارچی یا باکتریایی و التهابات دهانه رحم نیز از راه پاپ‌اسمیر قابل‌تشخیص اند. به همین دلایل است که انجام منظم آزمایش پاپ‌اسمیر اهمیت زیادی دارد و از سوی پزشکان توصیه می‌شود.

چه افرادی باید تست پاپ‌اسمیر انجام بدهند؟

انجام تست پاپ‌اسمیر برای تمام زنان بالای بیست‌ویک سال که رابطه جنسی داشته‌اند توصیه می‌شود.

• زنانی که مبتلا بیماریهای ضعف سیستم ایمنی هستند مانند ابتلا به HIV
• زنانی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده میکنند (به دلیل انجام شیمی‌درمانی یا پیوند اعضا)
• زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم
• زنانی که سیگار می‌کشند

زنانی که سیستم ایمنی ضعیف و نیاز به مراقبت‌های مداوم دارند (مثل افراد مبتلا به HIV) باید پاپ‌اسمیر را در فواصل زمانی کوتاه‌تری انجام بدهند.

لازم به ذکر است زنانی که رحم و دهانه رحمشان به‌طور کامل برداشته شده است (هیسترکتومی کامل) معمولاً دیگر نیازی به این آزمایش ندارند، مگر این‌که سابقه‌ تغییرات سلولی یا سرطان داشته باشند.

به‌طور کلی، پزشکان باور دارند زنان باید بدون توجه به فعالیت جنسی خود و بر اساس سن در فواصل زمانی منظم تست پاپ‌اسمیر را انجام بدهند؛ به این دلیل که ویروس HPV می‌تواند سال‌ها بدون هیچ علامتی خاموش باشد و به‌طور ناگهانی فعال شود.

بعد از ۶۵ شصت‌وپنج سالگی، اگر زنان سه تست متوالی طبیعی یا دو تست ترکیبی طبیعی در  ده سال اخیر داشته باشند، دیگر نیازی به انجام منظم پاپ‌اسمیر نیست؛ مگر در شرایط خاص که پزشک آن را توصیه کند.

انجام تست پاپ‌اسمیر در زنان باید هرچندوقت یک‌بار باشد؟

بسیاری از زنان این سوال را دارند که هرچند وقت یکبار باید تست پاپ اسمیر انجام بدهند؟ پاسخ این پرسش به عوامل مختلفی مثل سن، سابقه سلامتی و عوامل خطر بستگی دارد.

به‌طور کلی، انجام به‌موقع ازمایش پاپ‌اسمیر به تشخیص زودهنگام عفونت HPV و درمان زگیل تناسلی زنان کمک می‌کند.

به‌طور کلی، درباره فواصل زمانی تست پاپ‌اسمیر پزشکان باور دارند که:

• زنان ۲۱ تا ۲۹ ساله باید هر  سه سال یک‌بار تست پاپ اسمیر انجام دهند.
• زنان ۳۰ تا ۶۵ ساله می‌توانند هر  پنج سال یک‌بار آزمایش پاپ‌اسمیر را همراه با تست HPV انجام بدهند (در صورت منفی بودن نتایج قبلی).
• انجام این آزمایش برای زنان بالای 65 سالی که در معرض سرطان دهانه رحم قرار ندارند، ضروری نیست، مگر به توضیه پزشک.

همچنین زنانی که رحم و دهانه رحمشان به‌طور کامل برداشته شده است (هیسترکتومی کامل) معمولاً دیگر نیازی به این آزمایش ندارند، مگر این‌که سابقه‌ی تغییرات سلولی یا سرطان داشته باشند.

نکات مهم قبل از انجام آزمایش پاپ‌اسمیر

برای این‌که نتیجه‌ آزمایش پاپ‌اسمیر دقیق و قابل‌اعتماد باشد، بهتر است پیش از انجام آن چند نکته‌ ساده زیر را رعایت کنید:

• بهترین زمان برای انجام پاپ اسمیر  پنج روز بعد از پایان پریود است.
• تا ۴۸ ساعت قبل از آزمایش از انجام موارد زیر بپرهیزید:
  • برقراری رابطه جنسی
  • استفاده از تامپون یا دوش واژینال
  • اژینال
• در صورت ابتلا به عفونت، لازم است عفونت پیش از انجام آزمایش درمان شده باشد.
• اگر باردار هستید یا به‌تازگی زایمان کرده‌اید، حتماً پزشک را از این موضوع را مطلع کنید تا زمان مناسب تعیین شود.

آزمایش پاپ‌اسمیر در دوران بارداری چگونه است؟

انجام ازمایش پاپ‌اسمیر در دوران بارداری بی‌خطر است و آسیبی به جنین وارد نمی‌کند. در واقع، اگر از زمان آخرین آزمایش شما بیشتر از سه سال گذشته باشد، پزشک ممکن است انجام تست را در سه‌ماهه‌ اول بارداری توصیه کند.

تنها تفاوت در این است که دهانه رحم در دوران بارداری حساس‌تر است و ممکن است بعد از نمونه‌گیری، کمی لکه‌بینی خفیف ایجاد شود که طبیعی است و هیچ جای نگرانی درباره سلامت جنین وجود ندارد.

چند نکته درباره تست پاپ‌اسمیر در دوره پریود

انجام تست پاپ‌اسمیر در دوران پریود توصیه نمی‌شود، زیرا وجود خون ممکن است مانع از مشاهده واضح سلول‌ها شود و نتیجه آزمایش را غیرقابل ارزیابی کند.

بهترین زمان برای انجام تست، حداقل  پنج روز بعد از پایان قاعدگی است. اگر پریود شما نامنظم است، زمان آزمایش را با پزشک هماهنگ کنید تا نتیجه آزمایش دقیق‌تر باشد.

تست پاپ‌اسمیر چگونه انجام می‌شود؟

پاپ‌اسمیر فرآیندی سریع، ساده و بدون درد است و معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.

مراحل انجام این آزمایش به شرح زیر است:

1. پزشک از شما می‌خواهد روی تخت مخصوص دراز بکشید و زانوها را خم کنید.
2. با وسیله‌ای به نام اسپکولوم، واژن کمی باز می‌شود تا دهانه رحم قابل‌مشاهده باشد.
3. با استفاده از یک برس نرم یا کاردک کوچک، سلول‌هایی از سطح دهانه رحم نمونه‌برداری می‌شود.
4. نمونه‌ حاصل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا زیر میکروسکوپ به‌طور دقیق بررسی شود.

این آزمایش معمولاً بدون درد است، اما ممکن است در هنگام نمونه‌گیری احساس کمی فشار یا ناراحتی جزئی داشته باشید.

تفسیر تست پاپ‌اسمیر

نتیجه‌ تست پاپ‌اسمیر طی چند روز تا یک هفته آماده می‌شود. تفسیر نتیجه به‌صورت زیر است:

• Normal (طبیعی): سلول‌های دهانه رحم سالمند و به اقدام خاصی نیاز نیست.
• Unsatisfactory: به این معنی است که نمونه برای ارزیابی کافی نبوده و آزمایش باید تکرار شود.
• Benign Changes: تغییرات خفیف به‌دلیل التهاب یا عفونت دیده شده و معمولاً با درمان ساده برطرف می‌شود.
• ASCUS: سلول‌های غیرطبیعی دیده شده‌اند، اما مشخص نیست دلیل آن چیست. در چنین شرایطی پزشک تکرار آزمایش یا انجام کولپوسکوپی را تجویز می‌کند.
• Low-Grade Changes: نشان‌دهنده احتمال عفونت با  HPV است و نیاز به بررسی بیشتر دارد.
• High-Grade Changes: سلول‌ها تغییرات پیش‌سرطانی را در آزمایش نشان می‌دهند باید برای پیشگیری از سرطانی شدن سریع‌تر درمان شوند.

آموزش خواندن آزمایش پاپ اسمیر

در برگه‌ نتیجه‌ پاپ‌اسمیر، معمولاً چند اصطلاح وجود دارد که دانستن آن‌ها کمک می‌کند تا بهتر نتیجه را درک کنید:

در واقع، گزارش آزمایش دو بخش اصلی دارد:

• یافته‌های سلولی (Cellular Changes): بررسی تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم
• یافته‌های عفونی (Infectious Findings): تشخیص عفونت‌های قارچی، باکتریایی یا انگلی در نمونه

در ادامه معنی هر کدام از موارد بالا را به زبان ساده توضیح می‌دهیم.

بخش اول: تفسیر تغییرات سلولی (بر اساس سیستم Bethesda)

اصطلاح در گزارش آزمایش	توضیح ساده و مفهوم بالینی
NILM – Negative for Intraepithelial Lesion or Malignancy	نتیجه طبیعی است. هیچ نشانه‌ای از عفونت ویروسی، التهاب خطرناک یا تغییر پیش‌سرطانی وجود ندارد.
ASC-US – Atypical Squamous Cells of Undetermined Significance	سلول‌های سنگفرشی کمی تغییر یافته‌اند، اما دلیل این مسئله مشخص نیست. معمولاً این اتفاق به علت التهاب یا عفونت خفیف است و لازم است تست تکرار شود یا کولپوسکوپی انجام شود.
LSIL – Low-grade Squamous Intraepithelial Lesion	تغییرات خفیف در سلول‌ها، در بیشتر موارد ناشی از HPV کم‌خطر. این وضعیت معمولاً با گذشت زمان و بهبود سیستم ایمنی برطرف می‌شود.
HSIL – High-grade Squamous Intraepithelial Lesion	تغییرات شدیدتر در سلول‌ها که احتمال پیشرفت به سرطان را دارند. نیاز به بررسی دقیق‌تر (کولپوسکوپی یا نمونه‌برداری) دارد.
AGC – Atypical Glandular Cells	تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های غده‌ای (ترشحی) دهانه رحم یا رحم. ممکن است نشانه‌ی مراحل اولیه سرطان باشد و نیاز به آزمایش تکمیلی دارد.
Squamous Intraepithelial Lesion – SIL	به‌طور کلی به ضایعات سلول‌های سنگفرشی اشاره دارد که ممکن است خوش‌خیم یا پیش‌سرطانی باشند.
Squamous Cell Carcinoma	وجود سلول‌های غیرطبیعی سرطانی در بافت پوششی دهانه رحم یا واژن. مرحله پیشرفته نیازمند درمان فوری است.
Adenocarcinoma	وجود سلول‌های سرطانی در بافت غده‌ای دهانه رحم یا رحم که معمولاً با کولپوسکوپی یا بیوپسی تایید می‌شود.

بخش دوم: یافته‌های عفونی و التهابی

در بسیاری از گزارش‌ها، آزمایشگاه‌ها در کنار بررسی سلول‌ها، وجود عفونت‌های شایع را نیز مشخص می‌کنند. این یافته‌ها به معنای سرطان نیستند، بلکه نشان می‌دهند ممکن است دهانه رحم یا واژن دچار التهاب یا عفونت باشد.

نام عفونت در برگه آزمایش	توضیح ساده و بالینی
Trichomoniasis	وجود نوعی انگل (تریکوموناس واژینالیس) که باعث التهاب، ترشحات کف‌آلود و خارش واژن می‌شود که با تجویز دارو درمان می‌شود.
Candida albicans	نوعی قارچ شایع که باعث عفونت قارچی واژن می‌شود. این قارچ با خارش و ترشح سفید و غلیظ همراه است و نیاز به درمان ضد قارچ دارد.
Coccobacillus – Bacterial Vaginosis	نوعی عفونت باکتریایی ناشی از تغییر تعادل فلور طبیعی واژن است. معمولاً با بوی نامطبوع و ترشح خاکستری همراه است و درمان آن با آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود.
Actinomyces	باکتری گرَم‌مثبت که معمولا در زنانی دیده می‌شود که از IUD استفاده می‌کنند. این باکتری معمولا علائم و نشانه‌ای ندارد اما در برخی موارد التهاب لگن ایجاد می‌کند.
Chlamydia trachomatis	نوعی باکتری که از راه ارتباط جنسی منتقل می‌شود که می‌تواند باعث عفونت دهانه رحم و لگن شود و در صورت درمان‌نشدن ممکن است به ناباروری منجر شود.
Herpes simplex virus (HSV)	ویروسی است که باعث تبخال تناسلی می‌شود و گاهی در نمونه پاپ‌اسمیر دیده می‌شود و نیاز به درمان ضدویروسی دارد.
Inflammatory changes / Reactive changes	به معنی التهاب خفیف یا تحریک سلولی است و معمولاً ناشی از عفونت، روابط جنسی تازه یا استفاده از محصولات واژینال است و خطرناک نیست.

چند نکته مهم در تفسیر آزمایش پاپ اسمیر

• اگر نتیجه‌ آزمایش غیرطبیعی باشد، پزشک معمولاً انجام کولپوسکوپی (بررسی دهانه رحم با میکروسکوپ) یا بیوپسی (نمونه‌برداری) را توصیه می‌کند.
• وجود عفونت یا التهاب در جواب تست پاپ‌اسمیر به معنی سرطان نیست، اما نیاز به بررسی و درمان دارد تا از تغییرات بعدی جلوگیری شود.
• اگر در گزارش شما عباراتی مثل Reactive cellular changes associated with inflammation یا presence of Candida دیده شد، فقط نشان می‌دهد که بدن شما در حال واکنش به یک عامل التهابی یا عفونی است.
• نتیجه ازمایش پاپ‌اسمیر همیشه باید توسط پزشک متخصص زنان تفسیر شود و توصیه می‌کنیم از خود تفسیری بپرهیزید.
• گاهی وجود تغییرات خفیف (مثل ASC-US یا LSIL) نیازمند پیگیری ساده است، اما در مواردی مثل HSIL یا AGC باید اقدامات تشخیصی سریع‌تر انجام شود.
• در نهایت، هدف از انجام این آزمایش پیشگیری از سرطان دهانه رحم است، نه فقط تشخیص آن.

آیا داشتن لکه‌بینی بعد از تست پاپ‌اسمیر خطرناک است؟

خیر. لکه‌بینی خفیف تا یک تا دو روز بعد از انجام آزمایش پاپ‌اسمیر کاملاً طبیعی است. این موضوع به‌دلیل تماس برس نمونه‌گیری با دهانه رحم پیش می‌آید.

با این حال وجود اگر خون‌ریزی شدید، درد مداوم یا ترشحات غیرعادی داشتید، بهتر است پزشک را در جریان بگذارید تا احتمال عفونت یا آسیب بررسی شود.

آیا تست پاپ‌اسمیر از زگیل تناسلی جلوگیری می‌کند؟

پاپ اسمیر به‌طور مستقیم از زگیل تناسلی پیشگیری نمی‌کند، اما می‌تواند عوارض ویروس HPV را پیش از بروز علائم خطرناک شناسایی کند.

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عامل اصلی زگیل تناسلی و برخی سرطان‌های دهانه رحم است. انجام منظم تست پاپ‌اسمیر به پزشک کمک می‌کند تا اگر سلول‌های دهانه رحم بر اثر HPV تغییر کرده‌اند، آن را سریعتر تشخیص دهد و از پیشرفت آن جلوگیری کند.

در کنار تست پاپ‌اسمیر، تزریق واکسن HPV و رعایت روابط جنسی امن بهترین روش‌های پیشگیری از زگیل و سرطان‌های ناشی از این ویروسند.

جمع‌بندی

تست پاپ‌اسمیر یکی از ساده‌ترین، سریع‌ترین و در عین حال نجات‌بخش‌ترین آزمایش‌های زنان است. این تست می‌تواند تغییرات سلولی خطرناک را در مراحل اولیه تشخیص بدهد و از بروز سرطان دهانه رحم جلوگیری کند.

اگرچه بسیاری از خانم‌ها به دلیل خجالت یا ترس از ناراحتی در زمان انجام آزمایش آن را به تاخیر می‌اندازند، اما باید بدانیم که چند دقیقه وقت گذاشتن برای انجام این تست، می‌تواند جان ما را نجات بدهد.

بهترین زمان انجام پاپ‌اسمیر چند روز بعد از پایان پریود است و لازم است طبق توصیه پزشک، آن را در فواصل منظم تکرار کنید.

پیشگیری همیشه آسان‌تر از درمان است؛ پس اگر بیشتر از سه سال از آخرین آزمایش شما گذشته، همین حالا وقت آن است که برای انجام تست پاپ اسمیر اقدام کنید.

سوالات متداول

• آزمایش پاپ‌اسمیر برای چیست؟ تست پاپ‌اسمیر نوعی آزمایش برای تشخیص سرطان دهانه رحم در زنان است که با نمونه‌برداری از سلول‌های این ناحیه انجام می‌شود.
• آیا تست پاپ‌اسمیر درد دارد؟ خیر. این آزمایش بدون درد است. فقط ممکن است در حین نمونه‌گیری احساس فشار یا ناراحتی خفیف داشته باشید. اگر چند ساعت بعد از آزمایش، همچنان درد یا گرفتگی شدیدی احساس می‌کنید به پزشک خود اطلاع بدهید.
• بهترین زمان انجام تست پاپ‌اسمیر چه زمانی است؟ حداقل پنج روز پس از پایان پریود. وجود ترشحات یا خون می‌تواند باعث ایجاد خطا در نتیجه آزمایش شود.
• لکه‌بینی تا چه مدت بعد از آزمایش پاپ‌اسمیر طبیعی است؟ درصورتی‌که تا چند ساعت بعد از تست، خونریزی خفیف یا لکه‌بینی داشتید، طبیعی است. اما ادامه داشتن آن بیشتر از یک روز باید توسط پزشک زنان بررسی شود..
• آیا پاپ‌اسمیر فقط برای زنان متاهل انجام می‌شود؟ خیر. تمام زنانی که رابطه جنسی دارند (حتی یک‌بار)، باید از سن بیست‌ویک سالگی آزمایش پاپ‌اسمیر انجام بدهند.
• آیا انجام پاپ‌اسمیر در زمان بارداری خطرناک است؟ خیر. انجام پاپ‌اسمیر در بارداری بی‌خطر است و به جنین آسیبی نمی‌زند.

IR-1127-ABD-4406-AS